1 mei en verder..
De eerste reacties op het boek Plan van de Arbeid:
Menno Hurenkamp, hoogleraar Democratie als Mensenwerk: "Het is echt een heel leuk boek. Het leest als een trein. Het is de aanzet tot een toekomstperspectief. Dus lees het snel!"
Aniek Moonen, voorzitter Jonge Klimaatbeweging: "Een inspirerend boek dat ons eraan herinnert dat we, in tijden van crisis, samen moeten komen om een toekomst te creëren die de moeite waard is."
Jan Pronk, oud-politicus en diplomaat en leerling van Jan Tinbergen: "Een creatief en goed onderbouwd voorstel voor een nieuw Plan. In de huidige situatie is daar nog meer behoefte aan dan in de crisisjaren dertig.”
Tuur Elzinga, voorzitter FNV: "Ik voel me door het lezen van dit boek uitgedaagd! Michiel Zonneveld stelt de grote uitholling van en door onze economie ter discussie en droomt van een groots Plan dat de leegte weer kan doen vullen."
Faiza Oulahsen, hoofd klimaat en energie Greenpeace Nederland: "Veel eyeopeners en blij dat het Plan van de Arbeid uit de vergetelheid is onttrokken."
Hans van der Kolk, productiemedewerker Pantar: "Met de minuut enthousiaster... ik ben echt benieuwd hoe dit als een ollievlek gaat werken."
Alexander De Roo, oud-politicus, voorzitter basisinkomen.nl: “Bovendien is het zeer goed geschreven en vlieg je door de 157 pagina’s.”
Jan Postma, historicus en publicist: "Een inspirerend betoog!"
Xandra Schutte, hoofdredacteur De Groene Amsterdammer: "Een antidote (tegengif) tegen somberheid."
En verder:
Woensdag 24 mei in Den Haag UITNODIGING VAKBONDSCAFÉ HAAGSTEDEN
Een speciale editie met als onderwerp een nieuw Plan van de Arbeid.
Deze bijeenkomst vindt plaats in de grote zaal van de centrale Bibliotheek Den Haag, Spui 68, 2511BT Den Haag.
17.00 uur: inloop
17.15 uur: begin programma over boek Plan van de Arbeid met FNV-voorzitter Tuur Elzinga en schrijver Michiel Zonneveld.
18.45 uur: afsluitend drankje.
Vrijdag: digitaal aanwezig bij Nijmeegse filosofische leesclub Felix (ik ben ook benieuwd).
Voor wie het gemist heeft:
De video van de presentatie op 1 mei:
De avond daarvoor mocht ik ook al in met Het Oog op Morgen over mijn boek vertellen:
Op 1 mei verscheen in De Volkskant dit artikel:
Michiel Zonneveld
OPINIE
Opinie: Geef ruimte aan een nieuw Plan van de Arbeid, tegen uitholling van werk én natuur
Jan Tinbergen schreef in de 20ste eeuw een spraakmakend Plan van de Arbeid. De huidige problemen van politiek en economie vragen erom dat vak- en milieubeweging de handen ineenslaan en een nieuw plan opstellen.
Ik zal mijn kaart maar meteen op tafel gooien. Ik verlang naar een groots en veelomvattend plan dat de toekomst verbeeldt en de weg ernaartoe uitzet. Naar een Plan van de Arbeid om precies te zijn. En om nog exacter te zijn naar een nieuw Plan van de Arbeid, want in 1935 is er al eens één geschreven.
De belangrijkste auteur was de latere Nobelprijswinnaar economie Jan Tinbergen. Het was een antwoord op de diepe crisis van die jaren. Een manier om hoop te geven in een tijd die voor veel tijdgenoten uitzichtloos leek.
Het verlangen naar hoop zullen velen van ons herkennen. Dat geldt overigens ook voor het gevoel van wanhoop dat eraan ten grondslag ligt. Het is een gevoel dat voortkomt uit het besef dat we verstrikt zitten in een politiek en economisch systeem dat te veel van hetgeen van waarde is, uitholt: de natuur, ons werk, de manieren waarop we sociaal met elkaar verbonden zijn. Het ongemak over de onvervulde beloftes van het kapitalisme (kansen op welvaart voor iedereen) groeit.
1 mei, de Dag van de Arbeid, is een goede gelegenheid om hardop de vraag te stellen of we inderdaad niet opnieuw zo’n Plan van de Arbeid moeten opstellen. Het is immers de dag die voor de socialisten van vroeger in het teken stond van de hoop op een betere, rechtvaardigere wereld.
Samenhang
De kracht van het oude Plan van de Arbeid was de samenhang. Het verbond de strijd tegen de werkloosheid en de armoede met de noodzaak om de economie te moderniseren, de financiële sector te hervormen en de overheid een actieve rol te geven. In het plan werd bovendien een aantal grote werken voorgesteld: de spades zouden letterlijk de grond in gaan.
Ook in het nieuw Plan moet de samenhang de kracht zijn. Als we ons niet willen neerleggen bij de uitholling, zullen we de macht van het aandeelhouderskapitalisme moeten beperken en het financiële stelsel (en het daarmee samenhangende fiscale systeem) hervormen. Een samenhangend plan vereist een overheid die in staat is een aanjagende en organiserende rol te spelen. Het vraagt om het verdelen van macht zodat burgers beter in staat worden gesteld om initiatief te nemen. En verder mogen de concrete projecten niet ontbreken.
We kunnen moed putten uit het feit dat het oude Plan van de Arbeid zeer succesvol was. De voorstellen vormden mede de basis van de economische en sociale politiek van na de Tweede Wereldoorlog.
Green Deal
1 mei is ook een goede gelegenheid om de vraag te stellen wie het initiatief zou kunnen nemen om dat nieuwe Plan van de Arbeid op te stellen. Een plan dat aansluit bij de Green Deal van de Europese Unie en andere voorstellen, zoals het vorige week woensdag gepresenteerde Klimaatplan van minister Rob Jetten. In 1935 kwam het initiatief van de socialistische beweging: de SDAP (voorloper van de PvdA) en de geestverwante vakbond NVV (voorloper van de FNV). Maar het zou een gemiste kans zijn om het meteen een ‘links’ project te maken. De onvrede over de ontsporing van het ‘kapitalisme’ wordt breed gedeeld.
Zou het niet voor de hand liggen als de vakbeweging en de milieuorganisaties die handschoen oppakken? Waarom zetten zij niet een commissie aan het werk, net zoals in 1935 gebeurde? Ik schrijf dat in het volle besef dat de belangen kunnen schuren, zoals bij de discussie over de toekomst van Tata Steel het geval is. Tegelijkertijd voeren ze voor een groot deel dezelfde strijd. Beide hebben te maken met een economisch systeem dat te veel waarde onttrekt. Voor de milieubeweging gaat het met name om de aantasting van de natuur. Voor de vakbeweging om de uitholling van arbeidsverhoudingen.
Allebei strijden ze tegen bedrijven die onvoldoende verantwoordelijkheid tonen. Beide bewegingen richten zich op iets wat voor elk mens van belang is: de natuur en de waarde van arbeid. Bovendien hebben ze elkaar als bondgenoten nodig. Want de bedrijven die belang hebben bij het huidige extractiemodel laten hun verdienmodellen niet zomaar ondermijnen. Allebei beseffen ze bovendien dat de factor arbeid in de transformatie naar een groene economie cruciaal is. De milieubeweging weet dat je bij de transformatie de steun nodig hebt van werkenden. De vakbeweging dat het karakter van veel werk gaat en moet veranderen.
Eigen gelijk
Ik kan het niet laten om te fantaseren over wat er mogelijk is als ze het gewoon probeerden. Het zou het denken in de vak- en milieubeweging verdiepen. Vele anderen kunnen inspiratie bieden door mee te denken. Architecten, vertegenwoordigers van de woonbeweging en burgerinitiatieven, kritische wetenschappers… Het is een kans om over de grenzen van het eigen gelijk en de verontwaardiging heen te springen.
De commissie kan zich ontwikkelen tot een invloedrijke denktank, tegenstellingen worden overbrugd, andere oplossingen krijgen de ruimte. Het Plan van de Arbeid wordt een regeerprogramma-zonder-regering waar niemand omheen kan.
Het kan zijn dat de geesten er nog niet helemaal rijp voor zijn en dan kan het geen kwaad de kopstukken onder druk te zetten. Het beste kan dat door een simpele vraag te stellen: waarom niet?
En in het Friesch Dagblad verscheen deze recensie (helaas niet digitaal beschikbaar als geen abonnement hebt..)
